Նորվեգական պոեզիայի 52 երանգները
Նորվեգական քնարերգության փառահեղ էջերից ծաղկաքաղ արված և տարվա շաբաթների կուռ հաջորդականությամբ ներդաշնակված «Նորվեգական տարեցույց - շաբաթական տաղեր» ընտրանու բանաստեղծությունները հայ ընթերցողին ներկայացվում են առաջին անգամ: Գրական նորվեգերեն (Bokmål) և նոր նորվեգերեն (Nynorsk) լեզուներից արևելահայերեն թարգմանված 52 գողտրիկ բանաստեղծությունների հետ մեկտեղ գրքում տեղ են գտել նաև այդ ստեղծագործությունները հեղինակած նորվեգացի տաղանդաշատ գրողների համառոտ կենսագրականները: Գիրքը տպագրվել է Անտարես հրատարակչության կողմից 2022 թվականին Երևանում:
Հուրախություն մեր ընթերցողների, սկանդինավյան գրականության անքակտելի մասը կազմող նորվեգական գրականությունը տարեց տարի համալրվում է հայերեն թարգմանությամբ լույս ընծայվող նորանոր գրքերով, որի համար ջանք ու եռանդ չեն խնայում հայ հրատարակիչները, ինչպես և նորվեգացի մեր գործընկերները: Լույս են ընծայվել սկանդինավյան դիցաբանության հիմքը հանդիսացող «Ավագ Էդդա» էպոսի «Երգեր Աստվածների մասին» առաջին գիրքի արևելահայերեն թարգմանությունը, «Նորվեգական ժողովրդական ավանդազրույցներ և հեքիաթներ» բնագրից արևելահայերեն թարգմանված նորվեգական հրաշապատումների համահավաք ժողովածուն, որը մեծ խնամքով ու բացառիկ ջանասիրությամբ կյանքի են կոչել Նորվեգիայի բարեպաշտ զավակներ Պետեր Քրիստեն Ասբյորնսենը և գերապատվելի Յորգեն Ինգեբրետսեն Մուն:
Մեկ ամբողջական գրքույկով ներկայացնել նորվեգական բանահյուսության փառահեղ պատմությունը հնարավոր չէ: Ինչպես կարող ենք նորվեգացի հանրահռչակ գրողներ Հենրիկ Վերգելանի, Պետեր Դասի, Բյորնսթերնե Բյորնսոնի, Հենրիկ Իբսենի, Ալեքսանդր Հիելանդի, Յունաս Լիի, Յուհան Ս. Վելհավենի, Սիգբյորն Օբստֆելդերի, Օ. Վինյեի, Հերման Վիլդենվեյի և էլի շատ-շատերի ստեղծագործությունների ողջ ընտրանին զետեղել մեկ գրքում:
Եթե թվարկված պոետների շարքին ավելացնենք նաև ամենատարբեր ժանրերում ստեղծագործող ժամանակակից բանաստեղծներին, ապա հարկավոր կլինի զբաղեցնել մի ամբողջ գրադարան:
Նորվեգիան աշխարհին տվել է երեք Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր:
Քնարական ու էպիկական պոեզիայում ցուցաբերած բացառիկ տաղանդի համար 1905 թվականին Նոբելյան մրցանակ է շնորհվել տաղանդաշատ բանաստեղծ Բյորնսթերնե Բյորնսոնին:
Ի դեպ, Նորվեգիայի ազգային օրհներգի տողերը պատկանում են հենց Բյորնսոնին:
Նոբելյան մրցանակի են արժանացել նաև Քնութ Համսունը՝
«Երկրի պտուղները» էպիկական վեպի համար (1920),
և Սիգրիդ Ունդսեթը «Լավրանսի դուստր Քրիստինը» վեպի համար (1928):
«Նորվեգական տարեցույցը»՝ գրքի տեսքով, հայ ընթերցողներին ներկայացնելու գործում չափազանց կարևոր աջակցություն են ցուցաբերել մեր նորվեգացի գործընկերներ՝ գրական գործիչներ և թարգմանիչներ,
Անետե Վոնբերգը և Թունե Կառլսենը, որի համար թույլ տվեք մեր խորին շնորհակալությունները հայտնել նրանց:
Գրականագետներ Անետե Վոնբերգի և Թունե Կարլսենի կողմից հավաքագրված և տարվա 52 շաբաթներով տեղաբաշխված բանաստեղծությունները մանրակրիտ հաշվարկվել և կանոնակարգվել են ըստ յուրաքանչյուր ստեղծագործության տվյալ ժամանակաշրջանին համահունչ իմաստասիրական միտումի և բարոյախրատական ենթատեքստի, իսկ մենք թարգմանելիս ընդգծել ենք հենց այն լեզվաոճական միջոցը, որով հեղինակները փորձել են փոխանցել իրենց ասելիքը ընթերցողին:
«Նորվեգական տարեցույց» ժողովածուի մասին քնարկում է ծավալվել նաև Հայաստանի Հանրային Ռադիոյի եթերում: «Բարձր Գրականություն» հաղորդաշարի շրջանակներում անչափ հետաքրքիր զրույց են վարել գրականագետ, խմբագիր Արքմենիկ Նիկողոսյանը և գրքի թարգմանիչ Հակոբ (Էնկի) Սարգսյանը: Այն ամբողջությամբ տեղադրում ենք ստորև և կարծում ենք, որ հետադարձ կապի միջոցով ավելի հանգամանալից պարզաբանումներ կհաղորդենք այն բոլոր հարցումներին, որոնք կառաջանան տեսանյութը դիտելուց հետո: Այո՝ դիտելուց, քանզի Հայաստանի Հանրային Ռադիոյի հաղորդումներից շատերն այսօր՝ լսելուց զատ, կարող եք նաև դիտել: Արդ ուրեմն, ինչպես սիրում են ոգևորել աստղագնացները՝ գնացինք...
Եվ իհարկե, չմոռանանք հատուկ ուշադրություն դարձնել ՆՈՐԼԱ (Նորվեգական գրականությունը արտերկրում) ընկերության վրա, որի անմիջական մասնակցությամբ էլ հնարավոր է եղել կյանքի կոչել նորվեգական բանաստեղծություններից ծաղկաքաղ արված այս ընտրանին, քանի որ, երբ 2019 թվականին Նորվեգիայի Թագավորությունը հանդես է եկել Մայնի Ֆրանկֆուրտում անցկացվող գրքի ամենամյա փառատոնի պատվավոր հովանավորի դերում, կազմակերպչական աշխատանքների իրականացումը դրվել է հենց ՆՈՐԼԱ-ի վրա, իսկ ընկերությունն առավել մեծ պատվախնդրությամբ, եռանդով ու նվիրումով է մոտեցել գործին և արժանիորեն կրել ամբողջ բեռը:
Ընթերցողին հնարավորություն ընձեռելով ձեռք բերել «Նորվեգական տարեցույց» բարձրորակ գիրքը և ինքնուրույն ծանոթանալ գրքի 52 շաբաթական տաղերին ու այն ստեղծած պոետների կյանքին ու գրական գործունեության համառոտ նկարագրությանը, պարզապես ցանկանում ենք մի երկու բառ ավելացնել նորվեգացիների ազգային բնավորության գծերի մասին:
Նորվեգացիները միայն առաջին հայացքից են թվում ռացիոնալիզմով և պարփակվածությամբ հագեցված, քանի որ թափանցելով նրանց գրական ստեղծագործությունների խորունկ շերտերի մեջ և ուսումնասիրելով ու վերլուծելով դրանք, իրականում հասկանում ես, որ յուրաքանչյուր նորվեգացի առանձնահատուկ ու ինքնատիպ խառնվածքի տեր է, որին հաճախ բնորոշ է նաև ռոմանտիզմը:
Գրքում բացի նորվեգական տաղերից տեղ են գտել նաև սաամական գողտրիկ բանաստեղծություններ, որոնցից շատերը այսօր նաև երգվում են տարբեր բեմահարթակներում, իսկ հաճախ կատարվում են հենց դրանք ստեղծող քնարերգուների կողմից: Այստեղ թույլ տվեք ներկայացնել «Նորվեգական տարեցույց»- ում իր արժանի տեղը ամրագրած, սաամական արմատներով բանաստեղծուհի Ռոդնա Կարիտա Էյրայի չքնաղ կատարումներից մեկը.
Ձեր երազանքները փնտրեք գրքերում...
Երազանքները կարող են իրականություն դառնալ...
Էանում ենք երազելով...
Les flere artikler om den skandinaviske verden
Տեքստի հեղինակ
Գրական թարգմանիչ սկանդինավյան լեզուներից հայերեն և հայերենից նորվեգերեն, գրող, բլոգեր և ճանապարհորդ: